Group Of Business People Having Board Meeting Around Glass Table.
De digitalisering verbreidt zich met enorme snelheid. Mijn ervaring is in de Zorg. Daar zie ik dat heel veel werkprocessen gedigitaliseerd worden. Vele redenen zie ik daarvoor. In zijn algemeenheid: het is beter voor de client. En voor de maatschappij. Is het voor iedereen beter? Maar wat ligt daaronder? Hier een korte inkijk in een heel complexe wereld.
Vanuit de techniek is het de laatste jaren steeds makkelijker om tot digitalisering te komen. Dus het vastleggen van activiteiten in data, met de mogelijkheid om deze data ook weer te ontsluiten. De kosten voor dataopslag zijn dramatisch gedaald. Een decimering in de laatste 10 jaar. De opslagcapaciteit is in diezelfde periode logaritmisch gestegen. Waar we vroeger over KB en MB’s praatten, gaat het nu om Terabytes. Een derde ontwikkeling moeten we toevoegen om tot digitalisering te komen: het gaat steeds sneller om tot digitale vastlegging van processen te komen. Maatwerk programmeren wordt vervangen door standaard-software, door Artificial Intelligence en door Machine learning. Dus dat de software bepaalde routines herkend, en dat inzet om nieuwe processen te automatiseren.
Ook maatschappelijk is het noodzakelijk om digitalisering te omarmen. Als ik wéér naar de Zorg kijk: in 2018 besteedden we € 100 mlrd aan de Zorg. En dat stijgt in de komende 4 jaar opnieuw met 10 %. Aan de ene kant onbeheersbaar qua kosten. Aan de andere kant zeer lonend als we de groei met digitalisering kunnen beheersen of mogelijk efficiënter maken.
De digitalisering stoelt op 2 principes: eenheid van taal en eenheid van techniek. De eenheid van taal betekent dat proces- en informatiestandaarden het mogelijk maken om gegevens uit te wisselen tussen verschillende partijen. We weten door dezelfde taal te gebruiken, wat we met de data bedoelen. Eenheid van techniek houdt in dat op het niveau van applicaties en ICT-infrastructuur ook standaarden gehanteerd worden voor uitwisseling. Software pakketten van verschillende leveranciers kunnen via gemeenschappelijk gebruikte standaarden data uitwisselen. En op het infrastructurele niveau (de techniek, de ICT-platformen) zijn herkenbare protocollen voor uitwisseling de basis.
Wordt de client daar beter van? Ja. Als we een voorbeeld uit de zorg nemen: in het proces van borstkanker diagnose, worden volgens recent onderzoek gegevens tot 40 x overgetypt. Dat is inefficiënt, dus tijdrovend en het is gevaarlijk omdat het tot fouten kan leiden. Vooral voor de client is het in een dergelijk emotioneel-beladen onderzoek ook belastend om stééds te moeten vertellen wáár de tumor zit, en wat het is.
Maatschappelijk worden we er beter van, doordat digitalisering de kwaliteit van het (zorg-) proces kan verhogen. Ook de beheersing van kosten is een drijfveer, maar met de voortschrijdende ontwikkelingen in de techniek kan dit nog niet altijd worden onderbouwd.
Wat betekent het voor bestuurders?
De digitalisering heeft verschillende consequenties: het zorgt voor transparantie. Data kunnen tussen verschillende processen worden uitgewisseld. Als dat verschillende disciplines zijn, kan de ene professional invloed uitoefenen op het werk van de andere. Neem borstkanker: als een radioloog een foto maakt, kan deze aan de oncoloog, de laborant of de chirurg een advies geven voor behandeling.
De professional krijgt door de digitalisering vele ogen, die met zijn/haar werk mee kijken. Dat vergt aanpassing aan het eigen werken en aan de wijze waarop professionaliteit wordt ingevuld.
Diezelfde transparantie leidt ook op het bestuurdersniveau tot veranderingen. Voor de hele organisatie, een ziekenhuis bijvoorbeeld, verandert het sturen van de organisatie. De organisatie is niet langer een ‘gesloten’ eenheid, maar door de transparantie ‘open’ in contact met de omgeving. Doordat een professional, bijvoorbeeld een chirurg, met zijn externe collega’s (all over the world) in contact staat, is er naast de verticale sturing (van de Raad van Bestuur naar de professionals) ook een horizontale sturing (tussen professionals onderling, in en buiten de organisatie). Ontwikkelingen die niet vooraf bedacht waren, bij de invoering van digitalisering. Ontwikkelingen die om aandacht vragen, nu het proces van toenemende data-uitwisseling
Met deze korte verkenning zien we dat digitalisering tot meerdere, soms onverwachte, ontwikkelingen leidt. De bestuurder krijgt medebestuurders van buitenaf. Ook doordat de rol van professionals verandert door digitale gegevensuitwisseling, bijvoorbeeld in het werk van de oncologen, radiologen, chirurgen en ook apothekers en laboranten, dient de bestuurder van een zorginstelling / ziekenhuis daarop in te spelen. In gesprek met een VVT-bestuurder (Verpleging, Verzorging, Thuiszorg) is er de ambitie om met behulp van de digitalisering het zorgproces méér naar voren te schuiven in de zorgketen: dus meer richting preventie in plaats van verzorging. Waar bestuurders het over eens zijn, is dat het aantal stuurindicatoren door de digitalisering gaat toenemen én gaat versnellen. Dus de complexiteit wordt groter mét de behoefte aan alerter beslissen. Digitalisering betekent hiermee veranderingen op organisatorisch, procesmatig en vakinhoudelijk gebied voor de bestuurders.